Prof. dr inż. Włodzimierz Chomczyk
CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE I NIESPRZYJAJĄCE POWSTAWANIU WYNALAZKÓW (Część I)
1.Wprowadzenie
2. Uzasadnienie potrzeby powstania wytworu
Gdy przystępujemy do tworzenia nowego rozwiązania, powinniśmy pamiętać o uzasadnieniu potrzeby istnienia danego wytworu. Możliwe są trzy racje istnienia wytworu:
A) racja celowości technicznej. Tu należy odpowiedzieć na pytanie, jaki ma cel powstanie danego wytworu (a wcześniej utworu). Nie zawsze jest uzasadnione, aby dany wytwór powstał. Może on wszak być nie tylko nieprzydatny, ale i szkodliwy dla zdrowia człowieka i innych istot żywych, może drogo kosztować w eksploatacji lub nawet w magazynowaniu itd. Taki wytwór nie powinien powstać.
B) racja ekonomiczna. Tu musimy dokonać analizy pomysłu i ocenić go pod względem ekonomicznym. Nawet gdy dany wytwór spełnia warunek celowości technicznej, to jeżeli nie ma uzasadnienia ekonomicznego, również nie powinien powstać.
Wytwór o nieuzasadnionej racji ekonomicznej może powstać tylko w przypadku, gdy uzasadniają to jakieś cele wyższe.
C) racja technologiczności. Tu trzeba spytać, czy przy pomocy dostępnych nam środków potrafimy wykonać dany wytwór? Jest możliwa sytuacja, w której przy uzasadnionej racji celowości technicznej i racji ekonomicznej nie ma środków i sposobów do wykonania tego wytworu w danym czasie lub też środki istnieją, ale nie są nam dostępne.
W takim przypadku również dany wytwór nie może powstać, dopóki nie pojawią się środki i sposoby wykonania go. W niektórych przypadkach powinny pojawić się nowe technologie uwzględniające specyfikę wynalazku.
Nierzadko środki i sposoby powodujące wykorzystanie wynalazku pojawiają się dopiero po wielu latach.
Zdarzają się przypadki, gdy genialne, a nawet epokowe odkrycie nie jest wykorzystywane nie dlatego, że nie ma środków i sposobów do realizacji, a tylko dlatego, że spojrzenie (nawet wysokiej klasy specjalistów) na ten wynalazek jest w pewien sposób „zaćmione”. Twórca takiego wynalazku często nie potrafi udowodnić i przekonać decydentów, którzy mogliby nadać bieg realizacji jego pomysłu, a sam nie ma do tego środków ani sposobów. Co więcej, tacy wynalazcy często są traktowani jak niepoważni lub nazwani dziwakami (o ile nie gorzej).
Następnie możemy przystąpić do tworzenia wynalazku, wzoru użytkowego, znaku towarowego itd.
3. Co sprzyja powstawaniu wynalazków?
Aby dany cel został dokonany, czyli aby wynalazek powstał, muszą być spełnione określone warunki, a w tym: środki i sposoby działania; odpowiednie predyspozycje; wiedza, świadomość, życzliwe środowisko i inne potrzeby.
1. Potrzeba powstania wynalazku – „jest matką wynalazków”.
a) potrzeba własna (potrzeba twórcy wynalazku)
b) potrzeba innych- zlecających, zamawiających, nakazujących, itp.
2. Chęć – trzeba chcieć tworzyć wynalazki.
3. Trzeba wiedzieć, że lepsze jest wrogiem dobrego.
4. Nie wolno poddawać się przy pierwszym niepowodzeniu, należy mieć świadomość, że nie zawsze pierwsze podejście doprowadzi do celu. Wynalazca musi być wytrwały, nie może rezygnować w połowie drogi.
5. Tylko niepoprawny optymista może powiedzieć, wsiadając do samolotu, że samolot na pewno doleci do celu – jednak mimo to latamy. Trzeba umieć skalkulować i podjąć ryzyko!
6. Trzeba mieć orientację (wiedzę) w danym obszarze zainteresowań – znać bieżący stan i potrzeby.
7. Trzeba znać lub poznać w danym zakresie zainteresowań najlepsze rozwiązania światowe.
8. Należy dokonać analizy istniejących najlepszych rozwiązań w danym obszarze zainteresowań.
9. Trzeba poznać język patentowy i wymogi przy patentowaniu. Trzeba wiedzieć, że patentem może być to, co wcześniej nie zostało odkryte i co jest lepsze od rozwiązań istniejących.
10. Nie należy stresować się, gdy pozyskane podczas działań wynalazczych wyniki są negatywne (gorsze od spodziewanych lub gorsze od istniejących). Stres nie jest dobrym doradcą.
11. Negatywne wyniki badań należy wykorzystać przy opracowaniu nowych założeń do przewidywanego wynalazku.
12. Należy dokonać weryfikacji nowych założeń.
13. Po ponownym niepowodzeniu trzeba opracować następne rozwiązanie, ściśle uwzględniając weryfikację poprzedniego podejścia w danym zakresie.
14. Trzeba dokonać weryfikacji analitycznej i doświadczalnej kolejnego nowego rozwiązania.
15. Badania doświadczalne należy przeprowadzić po zaprojektowaniu i wykonaniu własnego stanowiska pomiarowego (badawczego).
16. Gdy brak własnego stanowiska pomiarowego, należy wykorzystać stanowiska istniejące u innych podmiotów, dopasowując je do specyfiki wynalazku.
17. Gdy brak stanowiska badawczego dobrze jest zaprojektować i zbudować je ze środków innych podmiotów – choć oczywiście nie zawsze jest to możliwe.
18. Należy przeprowadzić badania analityczno-doświadczalne nowego rozwiązania z uwzględnieniem sprzężeń zwrotnych.
19. W odpowiednim momencie trzeba podsumować wyniki badań i opracować zweryfikowany wynalazek.
20. Aby uzyskać powodzenie, trzeba być pokornym wobec otoczenia, a w tym i wobec rzeczy martwych. Szczególnie trzeba być pokornym wobec Twórcy świata, wszechświata i wobec tego, co w tym świecie nas otacza.
21. Nie przekora, lecz pokora doprowadza do sukcesu.
22. Nieotrzymanie przewidywanych wyników (parametrów) nie zawsze od razu stanowi porażkę. Można to nawet przekuć na sukces, ponieważ udowodniliśmy światu, że trzeba pójść inną drogą. Wynalazca powinien to w swojej praktyce uwzględniać. Inna droga może doprowadzić do celu – do odkrycia tego, czego szukamy. Autor doświadczył tego w swojej praktyce.
23. Na ogół do wynalazku na większą skalę, do wynalazku światowego, dochodzimy drogą kolejnych przybliżeń, często stosując sprzężenia zwrotne, a także drogę „od ogółu do szczegółów” i odwrotnie, zmieniając wartość i kierunek ogniskowej patrzenia.
24. Najpierw jest utwór, a następnie artefakt. Myśl jako utwór jest doskonalona poprzez weryfikacje analityczne oraz poprzez weryfikacje doświadczalne. Artefakt musi być poddany głębokiej weryfikacji doświadczalnej.
25. Weryfikacje mogą i powinny być stosowane nawet po uruchomieniu produkcji masowej. Często powodują one rozwój wynalazku, a nawet mogą doprowadzić do nowych odkryć.
26. Sporządzenie zestawienia operacji, zabiegów i czynności aktualnie wykonywanych pozwala określić obszary, w których należy dokonać nowych rozwiązań. Jeżeli te operacje, zabiegi i czynności są wykonywane w sposób zmechanizowany i uzyskiwane parametry nas zadowalają, to na ogół nowych rozwiązań w tym zakresie nie przewidujemy. Jeżeli natomiast parametry wykonywanych operacji, zabiegów i czynności nie zadowalają nas w świetle określonych kryteriów, to na danym obszarze powinny mieć miejsce zabiegi nowatorskie. Dzięki weryfikacji doprowadzamy je do ulepszeń – nawet zasada działania danego wytworu może zostać zmieniona. Mogą powstać nowe maszyny i urządzenia do bardziej skutecznej realizacji tych operacji, zabiegów i czynności. W powyższym obszarze działań mogą także powstać wynalazki.
27. Jeżeli w danym obszarze działania człowieka istnieją lub są postulowane pewne operacje, zabiegi i czynności, ale nie są wykonywane, lub są wykonywane dużym wysiłkiem fizycznym człowieka czy zwierząt, to mamy przed sobą obszar, który wymaga zainteresowania w kierunku zaspokojenia potrzeby zmechanizowania powyższych działań. W takim przypadku również przystępujemy do opracowań nowych maszyn i urządzeń oraz mogą powstać wynalazki dotyczące nowych zasad działania oraz nowe urządzenia do realizacji tych zasad działania.
28. Po powyższym dokonujemy weryfikacji analitycznej i doświadczalnej oraz dokonujemy różnego rodzaju oceny wynalazku, w tym pod względem ekonomicznym, gospodarczym, społecznym itd.
29. Klimat otoczenia wynalazcy może oddziaływać mobilizująco lub depresyjnie.
30. Zarodek wielkiego wynalazku, na ogół, powstaje u jednego osobnika – wynalazcy-naukowca.
31. Pierwszy przebłysk i myśl dotycząca wynalazku przychodzi w różnym czasie i w różnych sytuacjach i okolicznościach. Może to być w laboratorium, ale też podczas jazdy samochodem, w pociągu, w czasie wypoczynku, a nawet w czasie dużego wysiłku i przemęczenia.
Wynalazki powstają nierzadko w czasie odosobnienia i to niezależnie od miejsca i czasu, na jawie i we śnie. Odosobnienie może umożliwić większe skupienie, a dzięki temu może być dokonana głębsza analiza tego, co jest tematem wynalazku.
32. Gdy borykamy się z wynalazczością, trzeba być optymistą i wierzyć w sukces. Pesymiści i nie wierzący w możliwość osiągnięcia sukcesu z reguły nie mają tak dużych szans na jego osiągnięcie,.
